विलियम टिन्डेल (१४९४-१५३६) एक अङ्ग्रेजी विद्वान्‌, ईश्वरशास्त्री र अनुवादक हुनुहुन्थ्यो, जो नयाँ नियमको अङ्ग्रेजी अनुवादका लागि सबैभन्दा प्रसिद्ध छन् । उहाँलाई बेलायतको धर्म-सुधारको इतिहासमा सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण व्यक्तित्व मानिन्छ । इङ्गल्यान्डको ग्लुसेस्टरशयरमा जन्मेका टिन्डेलले अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयमा पढ्नुभएको थियो, जहाँ उहाँ ग्रीक, ल्याटिन र हिब्रुलगायत धेरै भाषाहरूमा धाराप्रवाह हुनुभयो । उहाँ इरास्मसका लेखहरू र त्यस महाद्वीपका अन्य सुधारवादीहरूबाट गहिरो प्रभावित हुनुहुन्थ्यो, जसले इसाई धर्मको मूल स्रोतहरू(ख्रीष्ट र प्रारम्भिक मण्डलीको शिक्षा)मा फर्कन आह्वान गरिरहेका थिए ।

बाइबललाई साधारण मानिसहरूको पहुँचमा पुर्‍याउनु टिन्डेलको चाहना थियो, जसले त्यति बेला उपलब्ध ल्याटिन बाइबल पढ्न सक्दैनन् थिए, जुन पादरीहरू र शिक्षित कुलीनहरूले मात्र बुझ्न सक्थे । इसाई विश्वास र अभ्यासको लागि अन्तिम अधिकारको रूपमा उहाँले धर्मशास्त्रलाई मान्नुहुन्थ्यो, यसैले सबैलाई धर्मशास्त्रमा पहुँच हुनुपर्दछ भनी उहाँले विश्वास गर्नुहुन्थ्यो  ।

सन्‌ १५२३ मा टिन्डेल नयाँ नियमलाई अङ्ग्रेजीमा अनुवाद गर्न लन्डन जानुभयो । क्याथोलिक मण्डलीले प्रयोग गरेको बाइबलको मानक अनुवाद ल्याटिन भल्गेटमा त्रुटि र अशुद्धिहरू छन्‌ भनेर उहाँ पहिले नै विश्वस्त भइसक्नुभएको थियो । केवल बाइबल नै इसाई सिद्धान्तको साँचो स्रोत हो भन्ने तर्कसहित उहाँले पोपको अख्तियारलाई पनि अस्वीकार गर्नुभयो ।

लन्डनमा टिन्डेलले आफ्नो परियोजनाको लागि आर्थिक सहयोग खोज्न सङ्घर्ष गर्नुभयो, र उही वर्ष पाखण्डको आरोप लागेपछि सहरबाट भाग्न बाध्य हुनुभयो । टिन्डेल इङ्गल्यान्ड छोडेर जर्मनी जानुभयो, जहाँ उहाँले नयाँ नियमलाई अङ्ग्रेजीमा अनुवाद गर्ने काम सुरु गर्नुभयो । उहाँले यस प्रयासमा धेरै चुनौतीहरू सामना गर्नुभयो, जसमा विशेष मण्डली र अङ्ग्रेजी अधिकारीहरूले यस कामलाई पूर्ण रूपमा गरेको विरोध पनि पर्थ्यो, किनभने तिनीहरूले बाइबलको अङ्ग्रेजी अनुवादलाई उनीहरूको शक्ति र शासनको लागि खतराको रूपमा देखे ।

सन्‌ १५२५ मा टिन्डेलले नयाँ नियमको आफ्नो अनुवाद पूरा गर्नुभयो, जुन उहाँले जर्मनीमा नै छाप्नुभयो र इङ्गल्यान्डभित्र तस्करी गर्नुभयो । अधिकारीहरूले तुरुन्तै अङ्ग्रेजी नयाँ नियमको प्रतिहरू कब्जा गरेर जलाइदिए, तर यसले टिन्डेलको कामको माग मात्र बढायो । निरुत्साहित नभई टिन्डेलले आफ्नो काम जारी राख्नुभयो । सन्‌ १५३० मा पेन्टाटूक (पुरानो नियमका पहिलो पाँच पुस्तकहरू) को अनुवाद गरी सिद्ध्याउनुभयो भने सन्‌ १५३४ मा नयाँ नियमको संशोधित संस्करण निकाल्नुभयो । र उहाँले “इसाई मानिसको आज्ञाकारिता”सहित अन्य धेरै धर्मशास्त्रीय ग्रन्थहरू पनि लेख्नुभयो, जुन पुस्तकहरूले बाइबल नै विश्वासको मामिलामा परम अधिकार हो, र मण्डलीलाई यसको शिक्षाअनुसार सुधार गर्नुपर्छ भनी तर्क गर्थे  ।


सन्‌ १५३५ मा टिन्डेललाई एक अङ्ग्रेज साथीले धोका दिए र अन्ततः एन्टवर्पमा उहाँलाई गिरफ्तार गरियो, जहाँ उहाँ एक नयाँ नाममा बस्दै आउनुभएको थियो । उहाँको विरुद्ध धर्मद्रोहको मुद्दा चलाइयो, र सन्‌ १५३६ अक्टोबर ६ तारिख खम्बामा बाँधेर घाँटी थिचेर र जलाएर उहाँलाई मृत्युदण्ड दिइएको थियो । उहाँको अन्तिम शब्दहरू यी नै थिए, “प्रभु, इङ्गल्यान्डका राजाको आँखा खोल्नुहोस् ।” टिन्डेलको प्रार्थनाको उत्तर स्वरूप केही वर्षपछि राजा हेनरी आठौँले “ग्रेट बाइबल”को प्रकाशनलाई अधिकार दिनुभयो, जुन धेरै हदसम्म टिन्डेलको अनुवादमा आधारित थियो । साथै सन्‌ १६०४ मा राजा जेम्सले दिएको आदेशअनुसार किंग जेम्स (के.जे.भी) बाइबलको अङ्ग्रेजी अनुवादको काम सुरु भई सन्‌ १६११ मा प्रकाशित हुँदा, जसले पनि टिन्डेलकै अनुवादहरूबाट धेरै भागहरू लिएको थियो, झनै टिन्डेलको इच्छा र प्रार्थना पूरा हुन आयो ।



४२ वर्षको उमेरमा शहीद भएको विलियम टिन्डेलको जीवनको प्रभाव आज पनि अङ्ग्रेजी भाषामा मात्र नभई बाइबलका शिक्षाहरूअनुसार सुधारिएको मण्डलीको उहाँको दर्शनद्वारा आकार पाएका प्रोटेस्टेन्ट मण्डलीहरूमा पनि महसुस गरिँदैछ । सबै मानिसहरूलाई आफ्नै भाषामा बाइबल उपलब्ध गराउने कारणप्रति उहाँको साहस, प्रतिबद्धता र समर्पण इसाईहरू र स्वतन्त्रता र न्याय प्रवर्द्धन गर्न खोज्ने सबैका लागि प्रेरणा हो ।

टिन्डेलको प्रभाव नेपाली इसाइत्वमा पनि महसुस गर्न सकिन्छ, किनभने त्रिनिटेरियन बाइबल सोसाइटीले निकालेको टी.बी.एस. नेपाली बाइबल किंग जेम्स बाइबलको अनुवाद हो । उहाँ एउटा ढाक्न नसकिने प्रोज्ज्वल प्रभाव छोडेर जानुभयो  ।

बाइबल अनुवादको मूल्य रुपैयाँमा होइन रगतमा तिरिएको थियो भनी याद राखौँ । आफ्नै भाषामा बाइबल पढ्न पाएकोमा परमप्रभुलाई धन्यवाद दिऊँ र त्यसलाई परम अधिकारको रूपमा लिएर जीवन यापन गरौँ ।